Archief

Op donderdag 14 september organiseert het GAN een bijeenkomst met de filosoof, schrijver en columnist van de Volkskrant Marjan Slob. Hoe kan een mens zichzelf en zijn wonderlijke plek in de natuur begrijpen? Aan het begin van de eenentwintigste eeuw zoeken we het antwoord op die vraag vooral in de hersenwetenschappen. De samenleving ziet hersenwetenschap op dit moment als leverancier van het ware, wetenschappelijke verhaal van de mens. Hersenwetenschap levert interessante feiten en inzichten op over mensen. Dat doet deze tak van de wetenschap noodzakelijkerwijs in profielentaal: taal die is gestoeld op statistische patronen. Soms past dat, maar soms ook niet. De spreekster belicht hoe profielentaal werkt, wat die taal kan bieden, en wanneer ze knellend wordt. De vraag die ze publiekelijk wil verkennen: wat zou een assertieve opstelling zijn van sociale professionals en andere wetenschappers tegenover een knellende inzet van profielentaal?

Op donderdag 1 juni organiseert het GAN een bijeenkomst over peer support in de geestelijke gezondheidszorg. Harrold Pol en Dale Vansickle doen samen met bewoners en ondersteuners (peer supports) verslag van een veldonderzoek naar ervaringen met een relatief nieuwe instelling in de stad Groningen, Vriend GGZ. Vriend GGZ is een voorziening die afwijkt van de reguliere hulpverlening door een laagdrempelige opzet waar zelforganisatie en peer support voorop staan.  De boekhouder, de ICT’er en nog anderen in deze voorziening, ze zijn allemaal ervaringswerkers.

De doelgroep die zij begeleiden hebben een combinatie van ernstig psychiatrische aandoeningen, verslaving of dakloosheid en hebben vaak niet het vermogen in huis om met de reguliere ggz-instellingen te interacteren. Kunnen deze mensen voor zichzelf en voor elkaar zorgen? En wat levert het op? Hoe vult Vriend GGZ de voorzieningen in de stad aan? Wat kunnen we ervan leren? Zijn de bewoners en peer supporters echt vrienden van elkaar? En zo ja hoe werkt dat dan?  Dale en Harold laten samen met bewoners zien hoe zorg voor elkaar in deze voorziening gestalte krijgt.

Een avond voor (ex)cliënten, ervaringswerkers en professionals uit GGZ en maatschappelijke opvang, beleidsmakers, bestuurders, wetenschappers, docenten en burgers.

Op donderdag 19 januari organiseert het GAN een bijeenkomst met prof. dr. Tineke Abma. Participatie en participatief actieonderzoek staan volop in de belangstelling. Maar wat betekent participatie in onderzoek? Waarom is deze vorm van onderzoek relevant en wat zijn passende kwaliteitseisen en valkuilen? Aan de hand van de theorie en twee voorbeelden laat Abma zien dat deze vorm van onderzoek verrijkend is voor de praktijk en de theorie. Ze belicht verschillende dimensies zoals de rol van de onderzoeker, wat werkt bij verschillende doelgroepen en de rol van individuele empowerment en politieke mobilisatie. Ook besteedt ze aandacht aan de benodigde tijd, en de uitdagingen om dit type onderzoek bij wetenschappelijke commissies en financiers overtuigend neer te zetten.

Op donderdag 22 september organiseert het GAN een bijeenkomst met de filosoof prof. dr. Harry Kunneman. Tegen de achtergrond van de donkere wolken die zich boven onze tijd samenpakken, laat hij in deze lezing zien dat er tegelijkertijd bemoedigende ontwikkelingen gaande zijn die voorbij de dominante denkwijzen en organisatievormen van ‘westerse’ maatschappijen wijzen.

Hij vat die ontwikkelingen samen onder de noemer van de ‘prenaissance’. Letterlijk duidt dat begrip op alles wat aan de geboorte voorafgaat. Figuurlijk doelt hij daarmee op het voorbereiden op en verwachtingsvol uitzien naar het ontstaan van nieuwe denkwijzen en organisatievormen, voorbij de krakende en piepende institutionele ordeningen van moderne maatschappijen en de ecologische destructie die hun ontwikkelingsdynamiek met zich meebrengt. Na een algemene toelichting van dit idee, concretiseert hij dit langs drie lijnen:

– Langs de lijn van nieuwe horizontale denkwijzen over de verhouding tussen mens en natuur en daarmee verbonden praktijken;

– Langs de lijn van nieuwe denkwijzen over individuele autonomie en intimiteit in relaties, met als ingangen diepe autonomie, zorgzaamheid en vreedzame begrenzing;

– En tenslotte langs de lijn van ‘waardenwerk’ in professionele contexten, waarin de eerste twee lijnen verbonden worden met ambachtelijke fascinatie, gezelschapsvorming en het ontwikkelen   van moreel kapitaal in organisaties.

Op donderdag 12 mei organiseert het GAN een bijeenkomst met Gustaaf Bos. Wat betekent het als we personen met een verstandelijke beperking willen laten participeren in de samenleving? Wat vraagt dat van hen en van burgers zonder verstandelijk beperking? Kunnen wij elkaar echt ontmoeten? En hoe gaan we daarbij om met verschillen?

Gustaaf deed tweeëneenhalf jaar veldwerk in omgekeerde-integratiesettingen – voormalige instellingsterreinen waar mensen zonder verstandelijke beperking buren worden van mensen mét een verstandelijke beperking.

Hij promoveerde onlangs op een studie getiteld ‘Antwoorden op andersheid’, waarin hij beschrijft hoe de betrokkenen doorgaans geneigd zijn om de verwarrende, onbehaaglijke verschillen tussen personen met en zonder verstandelijke beperking te ontlopen. Dit ontwijken van ‘stekeligheid’ vindt zowel plaats in het alledaagse leven in de buurt, in de verhouding tussen zorginstellingen en hun cliënten, als in het integratie- en participatiebeleid van de rijksoverheid.

Gustaaf laat aan de hand van interviewfragmenten en persoonlijke observaties zien dat wij pas echt bereid zijn om in de omgang met personen met een verstandelijke beperking ruimte te maken voor verschil, als we inzien dat het daarbij ervaren ongemak alles te maken heeft met onze eigen opvattingen, voorkeuren, sterke kanten en kwetsbaarheid.

In lijn met deze erkenning dat vreemdheid en stekeligheid relationele begrippen zijn, zullen we ook de morele noodzaak zien om het ontwijken en uitsluiten van vreemde anderen tegen te gaan. En dan komt het aan op een inspirerende visie van zorgaanbieders en de moed en eigenwijsheid van individuele betrokkenen.

Op donderdag 24 maart organiseert het GAN een bijeenkomst met Pieter Hilhorst. Pieter was wethouder in Amsterdam. Daarvoor was hij columnist van De Volkskrant en maakte hij het programma De Ombudsman voor de VARA. Over zijn politieke avontuur schreef hij het boek: De Belofte.

Samen met Jos van der Lans heeft Pieter Hilhorst het afgelopen jaar in gekeken hoe het gaat het met de drie decentralisaties. Worden de beloften van de decentralisatie waar gemaakt? Het ging immers niet alleen om een overdracht van verantwoordelijkheden, maar ook om een andere organisatie van de zorg, zodat problemen op alle leefgebieden in een vroeg stadium in hun samenhang konden worden aangepakt. Zodat professionals meer vrijheid van handelen krijgen. Zodat burgers meer regie krijgen over de zorg en met behulp van hun sociale netwerk het heft in eigen hand kunnen nemen.

In deze lezing vertelt Pieter Hilhorst over inspirerende voorbeelden, maar benoemt ook waar het stokt en welke belemmeringen opdoemen voor iedereen die de beloften van de decentralisatie probeert waar te maken.

Op donderdag 17 december organiseert het GAN een bijeenkomst met Gert Schout, nu niet in de rol van gespreksleider maar als inleider. Overheden geven miljoenen uit aan sociale wijkteams, welzijnswerk, verslavingszorg, GGZ, OGGz-meldpunten, MEE, CJG’s, maatschappelijke opvang, veiligheidshuizen etc. De budgetten voor sociale hulpverlening zijn tussen 2000-2012 meer dan verdubbeld. De drie decentralisaties zouden gepaard moeten gaan met een herbezinning op deze ongebreidelde groei. Ondanks alle retoriek over eigen kracht en de overgang van een verzorgingsstaat naar participatiesamenleving spelen burgers in deze herstructurering echter nauwelijks een rol. Sterker nog, er is sprake van hyperprofessionalisering. Met de ideeën van de socioloog Zygmund Bauman wordt gekeken naar drie communicerende vaten: de reguliere voorzieningen, de sociale teams en de oggz.  Een conclusie zal zijn dat we meer kunnen doen met (veel) minder, want sterke gemeenschappen hebben minder voorzieningen nodig. Een avond voor burgers en professionals die de sociale weerbaarheid van mensen dichterbij willen brengen.

Op donderdag 20  mei organiseert het GAN een bijeenkomst met prof. dr. Andries Baart over de presentietheorie.

‘Van sommige mensen is het leven kapot en wil het niet meer lukken. Ze zijn vaak geïsoleerd, verward, verscheurd en voelen zich verlaten – sociaal zijn ze overbodig. Anderen kijken hen met de nek aan, hebben hen opgegeven, of komen misschien plichtmatig een keertje kijken. Zorg, hulpverlening, verpleging en onderwijs hebben dikwijls de grootst mogelijke moeite hen te bereiken en hun een zinvol aanbod te doen. Ten behoeve van deze mensen zijn de presentiebenadering en de presentietheorie ontwikkeld. Presentie is de trouwe en competente poging bij deze ‘sociaal overbodigen’ te blijven, hun met hoogwaardige steun, hulp en zorg van dienst te zijn en zo bij te dragen aan een goed leven waarbij deze mensen gezien, gehoord en in tel zijn.’ (citaat uit een artikel van Baart)

Moet of kan iedereen zo werken? Kunnen organisaties deze grensoverschrijdende manier van werken wel aan? Zijn werkers die zich onvoorwaardelijk verbinden aan ‘de ander’ nog wel professionals? Wat kunnen we met deze theorie in sociale praktijken (in het Noorden)?  Een avond voor hulpverleners, docenten, bestuurders, wetenschappers die willen werken aan sociale praktijken waarin overbodige mensen uitgekozen, gevonden, gesterkt, erkend en opgenomen worden in een sociaal weefsel.

Op donderdag 10 september organiseert het GAN een bijeenkomst met prof. dr.Trudy Dehue over haar boek Betere mensen. Betere mensen laat zien dat wetenschappelijk onderzoek de werkelijkheid eerder vormgeeft dan dat ze haar ontdekt. In haar lezing voor het GAN zal ze uiteen zetten dat er meer openheid nodig is over de manieren waarop wetenschap de realiteit creëert, omdat ze het leven anders vóór anderen, maar niet met hen maakt. Het onderzoek naar ADHD bij volwassenen en het ontwerp van nieuwe hersentechnologie dienen als centrale voorbeelden in een pleidooi voor het behoud van variatie in typen wetenschap, omwille van het behoud van variatie in typen mensen

Op donderdag 25 juni organiseert het GAN een bijeenkomst met Jacques Zeelen over zijn onderzoekservaringen op het gebied van jongeren, educatie en werk. Hij is als hoogleraar “Lifelong Learning and Social Intervention” verbonden aan Globalisation Studies Groningen.  Eerder dit jaar sprak hij zijn oratie uit, getiteld Bowling Together, waarbij hij  inging op de verschillende benaderingen van Lifelong Learning en op zijn onderzoek samen met Afrikaanse collega’s naar jongeren tussen onderwijs en arbeidsmarkt in Afrikaanse landen.

In de komende GAN bijdrage zal hij zich  toespitsen op vraagstukken rondom voortijdige schoolverlaters, het mbo en de aansluiting op de arbeidsmarkt.  Het blijkt dat er meer aandacht voor programma’s moet komen waarbij werken en leren gecombineerd wordt.  Kan lifelong learning werkelijkheid worden voor jongeren aan de rand van de arbeidsmarkt?

In de lezing zal ook aandacht uitgaan naar de gekozen aanpak van handelingsgericht onderzoek (action research) waarbij intensief wordt samengewerkt met de praktijk (docenten, leerlingen, werkgevers en bestuurders). Na de jarenlange hegemonie van onderzoeksbenaderingen die  de inbreng van de praktijk zelf marginaliseerden, is het tijd voor hernieuwde partnerschappen tussen wetenschap en samenleving